Shadow Banking

Shadow Banking, in het nederlands gekend als Shaduwbanken, vormen een minder gekend onderdeel van de financiële wereld. Het is echter van groot belang om te begrijpen hoe deze precies in elkaar zitten, zodat duidelijk wordt welke voordelen en risico’s aan deze instellingen verbonden zijn. We vinden ze terug in de vorm van effectenmakelaars, hefboomfondsen (‘hedge funds’), participatiemaatschappijen (‘private equity funds’) en vertakkingen van traditionele banken.

Shadow Banking: Traditionele banken versus schaduwbanken

De term bank kan tot verwarring leiden. Schaduwbanken functioneren namelijk op een wijze die erg verschilt van traditionele banken. Dit is onder meer te verklaren door het feit dat traditionele banken onderworpen zijn aan veel strengere regels en voorwaarden. Schaduw heeft betrekking op het feit dat ze eerder op de achtergrond actief zijn en door hun complexe structuur weinig transparant zijn.

Allereerst moet een geregulariseerde bank over een vergunning beschikken, uitgegeven door de Nationale Bank van België (NBB). Vervolgens worden deze banken ook streng gecontroleerd: voor het macro- en microprudentiële toezicht door de NBB en voor gedragsregels door de Autoriteit Financiële Diensten en Markten (FSMA). Ten slotte zijn ook de bepalingen van Basel III van toepassing op traditionele banken.

Als gevolg van deze beperkingen, beschikken deze banken wel over een bescherming van onder andere de Europese Centrale Bank (ECB). Ze hebben eveneens het recht om gelden in te zamelen waarvan de inleg door het garantiefonds grotendeels beschermd wordt.

Doordat de restricties niet van toepassing zijn op schaduwbanken, bieden deze hun diensten dikwijls aan onder meer competitieve voorwaarden. Zo hoeven schaduwbanken geen buffer aan te houden, waardoor ze flexibeler zijn in het bieden van kredieten of beleggingsproducten tegen lage prijzen. Verder hebben ze geen eigen kapitaal. Hun businessplan berust onder meer op het uitgeven van kredieten en deze door te verkopen in de vorm van nieuwe effecten. Hun inkomsten bestaan zuiver uit commissies en transactiekosten. De grotere risico’s gaan gepaard met een groter hefboomeffect op de inkomsten.

Risico’s van Shadowbanken

Vandaag zijn schaduwbanken goed voor zo’n 40% van het financiële systeem in de EU. Wereldwijd wordt $52 biljoen door deze schaduwbanken beheerd. Dit komt neer op een sprong van 75% sinds 2010. Dat is onder meer te danken aan de lage kosten en de toenemende populariteit bij beleggers.

Dit alles verloopt echter niet risicovrij. In moeilijke tijden worden schaduwbanken niet opgevangen door het valnet van de centrale banken. Doordat er geen buffer wordt aangehouden, komt men al sneller in moeilijkheden. Schaduwbanken beschikken ook niet over een stabiel collateraal.

Onderstaande figuur van Bloomberg toont aan waar de meest risicovolle effecten zich bevinden die door schaduwbanken worden beheerd. China en de Verenigde Staten vallen hier meteen op. Binnen Europa mag men Luxemburg niet uit het oog verliezen.

In tijden van crisis kan men drie specifieke gevaren onderscheiden:

1. De structuur maakt het heel moeilijk om met periodes van lage liquiditeit en grote geldopnames (bank runs) om te gaan.
2. Geen ervaring met periodes van ongunstige kredietomstandigheden.
3. Te weinig diversificatie kan grote gevolgen hebben indien specifieke sectoren en markten zware klappen krijgen.

Hervormingen

Vandaag kan men verschillende manieren bedenken om het schaduwbankensysteem te hervormen:

• Kapitaalgarantie tot een bepaald maximumbedrag zou grote geldopnames door investeerders tegengaan.
• Een minimumkapitaal als buffer zou schaduwbanken meer stabiliteit bieden.
• Meer transparantie. De Europese Commissie wil de systeemrisico’s aanpakken en streeft naar een verhoogde transparantie in de sector.

De kans dat deze hervormingen zullen plaatsvinden, is echter miniem. Schaduwbanken vormen een soort olie vormen die de motor van de economie draaiende houden. Overheden weten dat ze op lange termijn zouden moeten tussenkomen, maar dat zou op korte termijn voor meer risico’s zorgen en de economische groei in de weg staan.

BlackRock: een reus onder de schaduwbanken

De grootste schaduwbank ter wereld draagt de naam BlackRock en beheert een totaal vermogen van $6,84 biljoen. Daarmee runt de vermogensbeheerder 65% van de bezittingen van alle institutionele beleggers ter wereld. De financiële gigant is uitgegroeid tot een uiterst invloedrijke speler dankzij zijn aandeel in meer dan duizend ondernemingen.

Het stabiliserend effect dat BlackRock op dit moment op de mondiale economie heeft, is uiterst positief. Maar wat als het ooit in financiële moeilijkheden geraakt door interne of externe omstandigheden? Dan zou dit algauw nefaste gevolgen hebben op diezelfde economie, wetende dat de vermogensbeheerder betrokken is bij ontelbare bedrijven in verschillende sectoren.

Andrews, E. L. (2017, 13 april). Shadow Banking: The Big Winner from the Financial Crisis. Geraadpleegd via Stanford Graduate School of Business: https://www.gsb.stanford.edu/insights/shadow-banking-big-winner-financial-crisis

Cox, J. (2019, April 11). Shadow banking is now a $52 trillion industry, posing a big risk to the financial system. Geraadpleegd via CNBC: https://www.cnbc.com/2019/04/11/shadow-banking-is-now-a-52-trillion-industry-and-posing-risks.html

Economist. (2014, 13 mei). The lure of shadow banking. The Economist. Retrieved from The Economist.

Economista. (2018, 10 september). La banca en la sombra representa el 40% del sistema financiero de la Unión Europea. Geraadpleegd via el Economista: https://www.eleconomista.es/banca-finanzas/noticias/9377246/09/18/La-banca-en-la-sombra-representa-el-40-del-sistema-financiero-de-la-UE.html

Kodres, L. E. (2018, 1 juni). Shadow Banks: Out of the Eyes of Regulators. Geraadpleegd via International Monetary Fund: https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/basics/52-shadow-banking.htm

Luo, J. (2015, 31 mei). Quicktake – Shadow Banking. Geraadpleeg in November 2019, via Bloomberg: https://www.bloomberg.com/quicktake/shadow-banking

Monaghan, A. (2014, 1 oktober). Shadow banking system a growing risk to financial stability – IMF. Geraadpleegd via The Guardian: https://www.theguardian.com/business/2014/oct/01/shadow-banking-system-risk-financial-stability-imf

Moreira, A. (2014, 18 september). Is shadow banking good for the economy? Geraadpleegd via World Economic Forum: https://www.weforum.org/agenda/2014/09/shadow-banking-economy-regulation/

Nickolas, S. (2019, 19 juli). What is the Minimum Capital Adequcy Ratio under Basel III? Geraadpleegd via Investopedia: https://www.investopedia.com/ask/answers/062515/what-minimum-capital-adequacy-ratio-must-be-attained-under-basel-iii.asp

Ockers, T. (Director). (2019). BlackRock – Investors that Rule the World [Motion Picture].

Sieroń, A. (2018, 6 januari). The Role of Shadow Banking in the Business Cycle. Geraadpleegd via Mises Institute: https://mises.org/wire/role-shadow-banking-business-cycle

Ludovic Haers