Het raadsel van de negatieve rentevoeten

Lavoisier, de wetenschapper naar wie door leraars fysica of scheikunde zo vaak wordt verwezen, gaf vorm aan ons wereldbewustzijn: “Niets gaat verloren, niets wordt gecreëerd: alles transformeert”.

Wij hebben niet het vermogen om materie uit het niets te doen ontstaan of om ze te laten verdwijnen. Ze bestaat rondom ons, we zien ze en we voelen onvermijdelijk de effecten van haar positieve massa. Die houdt ons vast op aarde door het effect van de zwaartekracht.

Maar net zoals we ons de dood onmogelijk kunnen inbeelden, het niets, wat er voor de Big Bang was of wat er zal komen na ons universum wanneer het eenmaal is geïmplodeerd, heeft onze geest het moeilijk om zich het negatieve in te beelden, de oorzaken en effecten van voorwerpen met een negatieve, afstotende massa, of het tegenovergestelde van materie: antimaterie.  

Gelukkig voor de studenten die ongeduldig wachten op hun punten, kwam het thema van de negatieve rentevoeten of prijzen niet aan bod tijdens het examen economische en sociale wetenschappen. Iedereen begrijpt van kinds af aan dat geleverde arbeid en dus tijd een beloning verdient, maar de determinanten van de rentevoeten begrijpen en ontleden, is geen eenvoudige opdracht zegt Thomas Planell, Beheerder – Analist DNCA.

Tijd is de belangrijkste component van een rentevoet. Omdat we beschikken over een eindig tijdskapitaal eisen we beloond te worden wanneer we bereid zijn onze consumptie uit te stellen en ons deze consumptietijd te ontzeggen door geld uit te lenen. De vergoeding van de tijd wordt aangevuld met de inflatieverwachtingen van de geldschieter, die op termijn zijn koopkracht wil behouden. De risicopremie tot slot vergoedt de kans dat de schuldenaar het ontleende kapitaal niet volledig kan terugbetalen (een specifiek en diversifieerbaar risico).

Het tijdperk van de negatieve rentevoeten dat we hebben doorgemaakt, is misschien niet meer dan een anomalie. Toch is deze situatie moeilijk uit te leggen aan de nieuwe generaties. Hoe valt het te verantwoorden dat iemand een negatieve beloning voor tijd en risico aanvaardt? Hoe valt het te verantwoorden dat het werk (van geld) geen loon verdient?

En toch bestaat er een concreet voorbeeld dat deze zomer kan aangehaald worden tijdens gesprekken onder vrienden. Want misschien ervaren we negatieve rentevoeten wel elke dag tussen onze handen?

Door een filmpje te bekijken op Youtube, TikTok of Instagram en dus een impliciete contractuele relatie aan te gaan met de maker van dit filmpje, offeren we onze tijd (en soms ons denkvermogen) op en genereren we een inkomstenbron voor een volslagen onbekende. Uiteindelijk dient ons kostbare en vluchtige tijdskapitaal dan om een positieve cashstroom te genereren voor een ander en dus een impliciet negatieve rentevoet voor onszelf (opportuniteitskosten). Zou die tijd tijdens de zomervakantie niet beter besteed worden aan boeiende lectuur, aan aangename momenten onder familie en vrienden of gewoon aan het aanschouwen van de natuurpracht?

Vakantie betekent in de eerste plaats opnieuw de volle eigendom van zijn tijd terugkrijgen. In deze ultrageconnecteerde tijden is dat een heuse uitdaging geworden. Niets doen brengt geen geld op, maar het mag een troost zijn dat we hiermee een ander niet verrijken. In deze wereld van onophoudelijke en verbitterde competitie volstaat dat soms om op beide oren te kunnen slapen.