Psychologie van de belegger

Beleggen is makkelijk. Je stapt in tegen lage prijzen en verkoopt tegen hoge prijzen.

Toch slaagt de meerderheid van de particuliere beleggers er in om net het tegenovergestelde te doen: men koopt hoog en verkoopt laag. Gegarandeerd verlies.

Hoe komt dit toch?

De psychologie van de kleine belegger

We vatten de manier van denken van de belegger samen in volgend prentje (klik om te vergroten):

De meerderheid van de kleine beleggers krijgt interesse in de beurs wanneer die het al vele jaren goed doet. Men volgt de beurs een tijdje op en wordt verleid door de steeds stijgende winsten. Winsten die men aan zijn neus ziet voorbij gaan.

Uiteindelijk slaat de hebzucht toe en stapt de kleine belegger in. Liefst nog met een groot bedrag in één keer, want winst is gegarandeerd. Ja toch?

Voor veel professionele beleggers is het een signaal om stilaan uit te stappen wanneer de bakker in zijn winkel vertelt over zijn beleggingen.

Vroeg of laat komt dan de onvermijdelijke correctie of crash. Moedig houdt de particuliere belegger vast aan zijn beleggingen. Maar uiteindelijk geeft hij zich toch gewonnen en verkoopt. Voor professionele beleggers het signaal dat het dieptepunt meestal niet zo veraf meer is.

De geschiedenis herhaalt zich

Het lijkt wel een onvermijdelijk drama: heel wat kleine beleggers stappen in als de beurscyclus al erg ver gevorderd is en de kans op correctie/crash bovengemiddeld is. En ze verkopen terug op het slechtst mogelijke moment, als het dal nabij is. Een cyclus die zich telkens opnieuw herhaalt. De particuliere belegger concludeert vervolgens dat er met beleggen geen geld te verdienen valt.

De reden van dit alles is de psychologie van de mens. Hij belegt met zijn emoties en niet met zijn ratio. Geregeerd door hebzucht enerzijds en angst anderzijds. Bij een langdurig stijgende beurs gelooft men dat deze nooit meer zal dalen. En bij een crash denkt men dat het nooit meer goed komt. En het zijn niet alleen de particuliere beleggers die daar last van hebben.

We hebben het scenario uit het prentje zich in het klein zien afspelen in 2013, toen we tijdens de zomer een correctie op de beurzen kregen.

Lees maar de avonturen van onze toenmalige gastschrijver Oom Wanja,  die eerst een verlies vast stelt in zijn persoonlijke portefeuille en 2 weken later een groot deel van zijn portefeuille verkoopt met vele duizenden euro’s verlies. En dat nadat hij pas enkele weken voordien was ingestapt voor een echt wel groot bedrag. Had hij enkele maanden gewoon gewacht, of zijn instap wat meer gespreid, dan was dat verlies vanzelf goed gekomen. Spijtig genoeg is Oom Wanja toen afgehaakt, samen met heel wat lezers.

We halen dit voorbeeld terug aan omdat het verhaal van Oom Wanja het universele verhaal is van vele beleggers, dat we toevallig via een reeks van (moedige) gast-artikels konden vastleggen en nu uit leren.

Eerlijk gezegd, ik vraag me af wat er met ons lezersaantal zal gebeuren wanneer het beursklimaat omslaat en we met een serieuze correctie te maken krijgen.  Ik vrees een beetje dat een deel van onze lezers net zoals in 2013 teleurgesteld zullen afhaken, net op het ogenblik dat wij het meest interessante verhaal zullen te vertellen hebben en de grootste winsten voor het rapen liggen.

Wijze raad van MijnKapitaal

Vraag ons niet op welk punt we ons bevinden op bovenstaande grafiek, wij weten dat ook niet. Dat we na 8 jaar bijna onafgebroken stijging toch al een flink stuk naar de top zijn opgeschoven is zeker. Misschien hebben we nog enkele jaren een klim voor de boeg, maar één ding is zeker: ooit krijgen we een flinke correctie of crash.

Moet je daarom nu aan de zijkant blijven wachten en niet gaan beleggen? Dat hoeft niet, mits je je van een aantal zaken bewust bent en met een aantal dingen rekening houdt. We proberen te leren uit de fouten van de onervaren beleggers die ons zijn voorgegaan.

We willen daarom enkele punten onder aandacht brengen, die iedereen zou moeten afdrukken en boven zijn bed hangen:

1. Alle beleggingen zijn in min of meerdere mate risicovol. Ook beleggingen met een relatief defensief karakter (zoals de Mixer) houden een zekere graad van risico in, vooral als je dat op korte termijn bekijkt. Zelfs obligaties dragen soms significante risico’s in zich. Wees je bewust dat rendement en risico hand in hand samengaan: hoe hoger het rendement, hoe hoger het risico.
2. Tolereer je geen enkel risico, ga dan niet beleggen. Zelfs al hoor je tegenwoordig overal dat je beter zou beleggen omdat het spaarboekje niets meer opbrengt, dat is nog geen reden om je grenzen te verleggen voorbij je comfortzone.
3. Beleg nooit met geld dat je geen 5 jaar kan missen. Die 5 jaar begint iedere dag opnieuw vanaf nul te lopen. Die 5 jaar zal je misschien nodig hebben om tijdelijke verliezen op je beleggingen terug goed te maken. Sommige beleggingen vergen meer dan 5 jaar hersteltijd, informeer je dus goed.
4. Evalueer de prestaties van je beleggingen altijd over een termijn van minstens 5 jaar. Staar je niet blind op de korte termijn, want dan zal je niet erg gelukkig worden.
5. Kies voor beleggingen met een defensiever profiel wanneer de beurscyclus al ver gevorderd is. Ga offensief na een crash. Draai deze volgorde niet om. Het lijkt vanzelfsprekend maar ontzettend veel mensen doen dit dus omgekeerd, eerst gedreven door hebzucht en vervolgens door angst.
6. Beleg niet offensief als je nog geen ervaring hebt. Pas als je een grote correctie of crash hebt meegemaakt, weet je wat verlies is en hoe jij daar persoonlijk mee om kan. Misschien reageer je toch net iets anders dan je van jezelf dacht.
7. Kies voor een gespreide instap met kleinere bedragen over een langere periode. Periodiek beleggen is niet alles zaligmakend, maar helpt om het risico in de tijd te spreiden. Schakel emoties uit en blijf moedig doorsparen tijdens een correctie/crash want hoe erg het er ook uitziet, net op die momenten bouw je aan toekomstige winsten. Als je net dan stopt met sparen, heeft periodiek beleggen geen enkele zin.
8. Optimaliseer je gespreide instap via GOGI. Hiermee vermijd je te beleggen op ogenblikken dat fondsen overpresteren.
9. Beleg nooit alles. Hou altijd een flink stuk cash achter de hand om tijdens de koopjesperiode in te stappen. Dat kan morgen zijn of binnen enkele jaren.
10. Wees heel geduldig, de winsten komen pas over een langere termijn. Geduld is een bijzonder moeilijke opgave in onze maatschappij die alsmaar meer streeft naar onmiddellijke bevrediging.
11. Haak niet af na een slechte ervaring. Net op het moment dat vele beleggers besluiten dat beleggen niets voor hen is, presenteren zich de beste kansen. Maar angst verhindert mensen om die kansen te zien.
12. Loop winsten niet achterna. Vaak schotelen banken je een fonds voor dat het de afgelopen tijd exceptioneel goed heeft gedaan. Best blijf je daar zover mogelijk van weg want dit gaat in tegen het principe van laag kopen en hoog verkopen. Zie ook het gebruik van GOGI.

Publiceren we dit nu omdat we morgen een crash verwachten? Helemaal niet, maar al deze zaken kan je best bestuderen als alles goed gaat, zodat je mentaal bent voorbereid voor wanneer het moment komt. Want dat moment komt misschien wanneer je het minst verwacht.

@RoboKat_MK