Screening van fondsen (1): wat en hoe

Regelmatig krijgen we vragen van lezers waarom de screeningcijfers op MijnKapitaal zo sterk verschillen van deze van Morningstar of andere websites. Onlangs was er nog de opmerking van een lezer waarom Al Fonds nog moeite doet om zijn cijfers te publiceren als je gelijkaardige cijfers op Morningstar kan vinden. Of waarom zou je niet simpelweg een fonds kiezen door grafieken te vergelijken? Voor onze nieuwe lezers van MijnKapitaal is het misschien allemaal wat verwarrend.

De screening cijfers waarop wij onze fondsenselecties baseren zijn fundamenteel anders dan wat je op andere sites vindt en daarom verschillen de cijfers ook sterk. We proberen dit visueel uit te leggen aan de hand van een voorbeeld, omdat een plaatje meer zegt dan 1000 woorden.

Rendementen op andere websites

Fondsen websites publiceren traditioneel een tabel van beleggingsfondsen met een aantal prestatiecijfers. Typisch toont men de prestaties van de fondsen over de voorbije 1, 3, 5 en 10 jaar.

Krijg je zo een goed idee van de prestaties van deze fondsen? In onze opinie totaal niet en we leggen uit waarom aan de hand van volgende grafiek (anno begin 2014) van een willekeurig fonds.

Stel dat je de waarde van bovenstaand fonds vergelijkt met de waarde van 5 jaar geleden (periode aangegeven door de rode pijl). Het fonds is dan gestegen van 750 naar 1.875, een  winst van ongeveer 20% per jaar.

Stel dat je deze oefening exact één jaar eerder had gemaakt (periode aangegeven door de blauwe pijl) dan was de koers gestegen van 1.450 naar 1.600, een winst van 2% per jaar.

Dit jaar zou je dus beweren dat het rendement van het fonds 20% per jaar was, terwijl je het jaar voordien zou beweerd hebben dat het rendement 2% per jaar is. Hetzelfde fonds dus en slechts één jaar verschil!

Je voelt wel aan dat de traditionele manier om fondsen te beoordelen op basis van de voorbije 3, 5 of 10 jaar een totaal vertekend beeld geeft van de echte prestaties. Want die cijfers kunnen sterk variëren, afhankelijk van het ogenblik waarop je die bekijkt of van de lengte van de periode.

Ze zijn zelfs manipuleerbaar, door een periode uit te kiezen die de fondsverkoper goed uitkomt. De ene maal zet je bankier de prestaties op 5 jaar in de verf, de andere keer op 10 jaar of 3 jaar,  omdat de niet-getoonde periode misschien erg slechte resultaten toont.

De screening methode

Je zou kunnen stellen dat het echte rendement misschien het gemiddelde is van de cijfers van dit jaar en vorig jaar: (2%+20%)/2=11%. Wellicht is dat al wat dichter bij de waarheid, maar nog niet accuraat genoeg.

Stel dat je de berekening nog eens doet met een startdatum van nog een jaar eerder en nog een jaar eerder en daar de gemiddelden van berekent? Misschien moet je dat met stappen van half jaar berekenen, of zelfs per maand? Hoe meer periodes je berekent, hoe beter het resultaat.

In werkelijkheid berekenen we vele tientallen periodes en daaruit komen dus de zgn. screening cijfers. We doet dit op basis van een databank met de inventariswaarden van honderden fondsen die hij doorheen de jaren opbouwde.

In de screening tabellen vindt je dan cijfers zoals bv. MED5. MED5 is de mediaan van alle berekende periodes. De mediaan lijkt een moeilijke term, maar dat is het niet.

Intuïtief bekeken komt de mediaan overeen met het rendement van de gemiddelde belegger over een periode van 5 jaar. Om precies te zijn, zijn er evenveel berekende periodes met een slechter rendement als dat er periodes zijn met een beter rendement dan de mediaan. Of dus evenveel beleggers die het beter of slechter doen dan de mediaan.

De mediaan MED5 geeft een goed idee van de prestatie van het fonds weer indien je op een willekeurig moment in het verleden zou gestart zijn met beleggen in het fonds en het 5 jaar nadien verkocht. Je had een goede kans dat je een rendement haalde dat ergens in de buurt ligt van de mediaan. Idem voor MED3, gebaseerd op periodes van 3 jaar.

De kolom PERC5 geeft het percentage aan van het aantal periodes van 5 jaar die met een positief resultaat eindigden. Het is een indicatie van de kans dat je na 5 jaar geld zou verloren zijn door in dat fonds te beleggen.

Een ander interessant cijfer zijn de percentielen die overeenkomen met de meer extreme prestaties van alle berekende periodes.  De exacte betekenis van de percentielen lees je in dit artikel.

Intuïtief geeft het lage percentiel je een idee van de prestaties van een fonds bij ongunstige beurzen of indien je op een ongelukkig moment was ingestapt. Vaak is dat een negatief getal, en dus een indicatie hoeveel kapitaal je kan verliezen. Omgekeerd geeft het hoge percentiel je een idee van de prestaties van een fonds bij sterk presterende beurzen.

De kans dat je een rendement haalt dat overeenkomt met deze percentielen is relatief beperkt doch zeker niet onbestaande. Ongeveer 10% van de beleggers haalde een rendement dat lager was dan het lage percentiel was, en ongeveer 10% van de beleggers een rendement dat hoger was dan het hoge percentiel.

Het zijn deze cijfers die wij vervolgens gebruiken om fondsen te selecteren. Bijvoorbeeld om in aanmerking te komen voor het mixerfonds moet de MED5 groter zijn dan 4% en de PERC5 gelijk aan 100% (naast nog een aantal andere criteria). En zo kan ook jij zelf je eigen criteria toepassen op de screening cijfers.

Voordelen van deze methode

Die cijfers zijn erg stabiel en zijn dus niet afhankelijk van het ogenblik dat je ze bekijkt. Ze varieren ook niet sterk ongeacht of de meest recente periode toevallig erg goed of erg slecht was, en geven in onze opinie een goed beeld van de werkelijke prestaties van een fonds op lange termijn. Geen mens belegde immers exact 3, 5 of 10 jaar geleden, maar op een willekeurig ander moment. De screening methode houdt daar rekening mee door alle momenten in rekening te brengen.

Maar je mag screening cijfers dus enkel onderling vergelijken en niet met cijfers die je elders leest. De meest gestelde vraag, waarom verschillen jullie cijfers op 3 of 5 jaar zo sterk met die van Morningstar, zou dus hierbij moeten opgelost zijn. En je weet meteen ook waarom grafieken van verschillende fondsen vergelijken erg misleidend kan zijn, want ook hier kan de keuze van begin en einddatum een cruciaal verschil in het resultaat maken.

In een volgend artikel tonen we je hoe je de screening cijfers zelf kan hanteren om fondsen te selecteren die aan jouw vereisten voldoen.