Slim omgaan met informatie op Morningstar

Voor een fondsenbelegger is Morningstar een belangrijke bron van informatie. Die berg aan informatie is echter niet altijd makkelijk te begrijpen.

Morningstar (of M* voor de rest van het artikel) biedt in mijn ogen weinig hulp hoe je hun cijfers moet hanteren. Die cijfers zijn niet altijd wat ze lijken en onoordeelkundig gebruik leidt snel tot verkeerde interpretaties. Door onze jarenlange contacten met fondsbeheerders zijn we daar beetje bij beetje achter gekomen.

Wie de beperkingen en manier van werken van M* begrijpt, zal ongetwijfeld meer waarde halen uit die website. We proberen wat licht te laten schijnen in de duisternis.

Woord vooraf

Soms is het moeilijk te achterhalen hoe de M* cijfers tot stand komen. Wat volgt is resultaat van onze deductie en brokjes informatie op het interweb, maar dit kan uiteraard verkeerd zijn. Laat ons gerust weten indien je denkt dat we de bal mis slaan.

We gaan er ook van uit dat je al een klein beetje vertrouwt bent met M* en wat je er kan vinden. Anders raden we zeker aan om onze zoekmotor te gebruiken voor eerdere artikels over M*.

Vergeef ons ook dat ik wat van de hak op de tak spring, dit onderwerp leent zich nu eenmaal minder voor een verhaal met rode draad.

Morningstar sterren en analyst ratings zijn letterlijk altijd relatief

Als je bank je een fonds probeert te verkopen, zal hij vaak terugvallen op de M* sterren en de analyst rating. Het lijkt immers de makkelijkste manier om in één oogopslag te weten of je met een goed fonds te doen hebt. Je moet hier erg mee oppassen.

Morningstar deelt alle fondsen in categorieën in, zoals bijvoorbeeld “aandelen wereldwijd large cap” of “obligaties Europa” enz… Het is erg belangrijk dat je weet dat het merendeel van de beoordelingen van M* een relatieve vergelijking is t.o.v. het gemiddelde van die categorie. Zo zal een fonds dat beter presteert dan zijn categorie veel sterren halen en misschien ook een gold rating krijgen.

Dat lijkt logisch, maar zegt helemaal niets over de absolute prestaties van zo’n fonds. Een fonds in een bepaalde categorie kan jarenlang verlieslatend zijn, maar toch 5 sterren krijgen. Puur omdat het minder verlieslatend is dan gemiddeld.

M* ratings zeggen daarom ook nooit iets over de opportuniteit om in een bepaalde sector/regio/niche te gaan beleggen. Ze helpen enkel om binnen zo’n categorie fondsen te selecteren, maar de beslissing om in die categorie te beleggen is helemaal aan jou.

Samenstelling van een fonds/portefeuille

Als je een fonds opzoekt in M* en op het tabblad “portefeuille” klikt, dan krijg je een overzicht van de samenstelling van een fonds. Je ziet er bijvoorbeeld hoeveel aandelen/obligaties/cash een fonds bevat.

Voor een complete fondsenportefeuille kan je evenzeer de samenstelling analyseren via de X-ray tool.  Ken je de M* X-ray nog niet? Dan is dit artikel is alvast een goed startpunt.

Nemen we even dit voorbeeld.

Uit dit voorbeeld zou je concluderen dat deze portefeuille uit 46% aandelen, 39% obligaties en 7,50% cash bestaat. Dergelijke interpretatie is echter zelden helemaal juist. We lichten dit toe in verschillende puntjes

Actualiteit van de gegevens

M* is afhankelijk van de gegevens die de fondsbeheerders doorgeven. De gegevens over de samenstelling van een fonds worden daarom maar periodiek geupdated. Afhankelijk van het fonds is dat op jaar-, halfjaar-of kwartaalbasis, soms op maandbasis. Vermoedelijk komt dit overeen met de gegevens die worden vrijgegeven in de officiële jaar/kwartaalverslagen van de fondsen.

Daarom zijn de portefeuille gegevens nooit helemaal actueel. Op zijn best zijn die één of twee maand oud. Maar voor sommige fondsen worden de gegevens maar één of twee keer per jaar bijgewerkt op basis van het (half)jaarverslag.

Verwacht dus niet dat je via M* kan afleiden hoe een bepaald fondsbeheerder reageert op een correctie, want misschien komt die informatie pas maanden later beschikbaar. Of helemaal niet, omdat je slechts een enkele snapshots van de samenstelling van een fonds per jaar krijgt. Alles wat daartussen gebeurt, zie je niet.

Cash is niet noodzakelijk cash

We hebben een sterk vermoeden dat M* een vrij eigenzinnig idee heeft van het begrip cash. Ook kortlopende obligaties worden onder “cash” geparkeerd. Dat zijn alle obligaties met een resterende looptijd van minder dan 1 jaar.

Dit leidt soms tot verbaasde reacties van fondsbeheerders die stellen dat hun fonds helemaal niet zoveel cash bevat als op M* is terug te vinden.

Die eigen indeling lijkt wel verklaarbaar. M* krijgt gegevens over tienduizenden fondsen. Iedere fondsbeheerder heeft zo’n beetje een eigen idee wat hij onder “cash” klasseert en wat onder “obligaties”. Dat is een probleem omdat die gegevens niet onderling vergelijkbaar zijn en dus doet M* een eigen indeling die wel vergelijkbaar is over fondsen heen.

Ook bepaalde “leveraged” of hefboom producten vallen onder cash. Dat zijn complexe financiële producten waarmee de fondsbeheerder bijvoorbeeld kan inspelen op een stijging of daling van bepaalde activa.  Ook die waarde wordt weerspiegeld in een cash positie (die negatief is aan de waarde van die hefboomproducten).

Als je dat laatste niet snapt, dat is niet erg. Maar onthou vooral dat cash niet zomaar cash is en dat daar soms heel complexe materie achter schuil gaat…

Van onze lezers krijgen we soms de kritiek dat mixfondsen teveel cash aanhouden waarop je wel beheerskosten betaalt, terwijl dat kapitaal werkloos staat te wachten. Enerzijds is dat natuurlijk nodig om snel op opportuniteiten te kunnen inspelen. Maar mixfondsen houden dus minder echte cash aan dan je meestal zou denken. Vooral indien dat percentage erg hoog lijkt, moet je het cijfer sterk relativeren. 

Indekking en gebruik van complexe producten zie je meestal niet

Heel wat mixfondsen en absolute return fondsen dekken zich in tegen dalingen op aandelen, obligaties en munten. Ze doen dit met allerlei geavanceerde financiële producten zoals futures en opties. Hierdoor kan je verliezen beperken indien de markten dalen. Of in andere gevallen probeert men extra rendement te halen met deze producten.

Vaak is er geen spoor terug te vinden van die indekkingen in de portefeuille samenstelling op M*. We weten dit omdat fondsbeheerders ons vertellen dat ze zus en zo zijn ingedekt en dat daar niets van te bespeuren valt op M*.

Nemen we even terug het voorbeeld van daarnet:

In dit geval heb je wel een indicatie dat deze portefeuille gebruik maakt van die geavanceerde producten via de kolom “short”. Hier zie je dat de obligaties zich voor 11% aan marktwaarde indekken tegen dalingen.

Het blijft echter moeilijk tot onmogelijk om in te schatten wat dit nu concreet betekent. Zo’n short producten kunnen immers met een hefboom werken en dan zegt die 11% erg weinig over wat er precies in de portefeuille zit.

Wie in dit voorbeeld dus beweert dat de portefeuille uit 39% obligaties bestaat en 7,5% cash en daar allerlei conclusies aan koppelt, zit wellicht totaal verkeerd. Het bestaan van de short posities verraad een heel complex verhaal.

Zonder een duiding van de fondsmanager mag je voor heel wat fondsen geen eigen conclusies trekken over hun allocatie. Het verhaal van vele fondsen is immers veel te complex om te vatten in een dergelijk overzicht. 

Risico indicatoren

Onder het tabblad “rating en risico” krijg je een aantal kerncijfers van het fonds die de harten van ervaren beleggers sneller doen slaan. We spreken hier bijvoorbeeld over de Standaard Deviatie en de Sharpe Ratio.

We gaan niet dieper in op de betekenis van deze begrippen, maar voor de gevorderde belegger zijn dit zeer gekende risico indicatoren.

De berekening van deze indicatoren is een beetje gestandaardiseerd in de beleggerswereld. Meestal gebruikt men de evolutie van het fonds over de voorbije 5 jaar om het risico van een fonds te berekenen. We vermoeden dat M* ook deze termijn hanteert, op basis van een aantal steekproeven.

Omdat deze indicatoren slechts 5 jaar in de tijd terug gaan, zullen de risico cijfers in een langdurige stierenmarkt een veel te laag risico aangeven. Dit hebben we al eerder in dit artikel over risico indicatoren toegelicht.

De meeste mensen die Standaard Deviatie van M* of andere websites hanteren om het risico van fondsen te bekijken, blijken zich niet bewust van dit probleem. Het gevaar bestaat dat je op basis van die cijfers met een veel te risicovol product in je portefeuille eindigt.

Slot

Begrijp ons niet verkeerd: M* biedt een schat aan informatie over fondsen en is sterk aan te raden voor iedere fondsbelegger. Ik gebruik het zelf dagelijks. Maar je moet je wel goed bewust zijn van de beperkingen die nu eenmaal eigen zijn aan een website die tienduizenden fondsen probeert te vergelijken op een gestandaardiseerde manier. En dan moet je de dingen soms in vakjes duwen die daar eigenlijk niet geschikt voor zijn.

Mits je die beperkingen en eigenaardigheden kent, blijft dit een prima tool om te gebruiken. Dat inzicht in die beperkingen is belangrijk om je te wapenen tegen adviseurs die deze informatie soms een klein beetje misbruiken in het kader van hun verkoopspraatje.

Of gewoon voor jezelf als je met die tool aan de slag gaat. Of als je op een forum over een bepaalde portefeuille allerlei foutieve conclusies leest op basis van de M* cijfers…

Carl De Ridder (@RoboKat_MK)