Waarom een testament opmaken?

Waarom een testament opmaken? Je kan de vererving van je nalatenschap zelf in handen nemen door een testament op te maken. De aanleiding is over het algemeen de bezorgdheid over de verdeling van je nalatenschap.

Het wettelijk erfrecht komt immers niet altijd tegemoet aan de wensen van de erflater. Aan de hand van een testament kan je iemand buiten het wettelijk erfrecht bevoordelen of iemand binnen het wettelijk erfrecht meer geven dan waarop hij recht zou hebben op basis van dat wettelijk erfrecht.

Het Burgerlijk Wetboek omschrijft een testament als een steeds herroepbare akte waarbij de erflater voor de tijd dat hij niet meer in leven zal zijn over het geheel of een deel van zijn goederen beschikt. Met een testament kan je zolang je leeft met je goederen doen wat je wil. Een testament kan je altijd herroepen. Het kan betrekking hebben op al jouw bezittingen of op een gedeelte ervan, bv. een kuntscollectie.

Om een testament op te maken is er steeds een geschrift vereist. Wie gezond van geest en handelingsbekwaam is, kan vanaf 18 jaar een testament opmaken. Vanaf 16 jaar kan je een testament opmaken voor maximaal de helft van je bezittingen.

Het testament moet een persoonlijk werkstuk zijn van diegene die het opmaakt. Een koppel kan dus niet samen op één enkel blad papier een testament schrijven dat ze gezamenlijk ondertekenen. Het koppel kan wel een ‘spiegeltestament’ opstellen waarbij ze met twee verschillende testamenten met bijvoorbeeld exact dezelfde inhoud elkaar begunstigen.

Soorten testamenten

Er bestaan drie soorten van testamenten:

• het eigenhandig testament
• het notarieel testament
• het internationaal testament.

[ulplocker id=”Nieuwsbrief”][/ulplocker]

Eigenhandig testament

Het eigenhandig testament is eenvoudig en goedkoop, maar heeft ook enkele belangrijke nadelen. Het is een document dat je zelf met de hand schrijft. Om rechtsgeldig te zijn, moeten op dit document naast de inhoud ook de naam, de datum en de handtekening vermeld worden. Verder zijn er geen vormvereisten.

Het risico bestaat dat een eigenhandig testament verloren gaat of vernietigd wordt. Om dit risico op te vangen, kan je het eigenhandig testament laten registreren bij het Centraal Register van Testamenten (CRT). Bij een overlijden zal de notaris die belast wordt met de aangifte van een nalatenschap steeds dit register consulteren om na te gaan of er al dan niet een testament opgemaakt is op naam van de erflater.

Het gevaar bestaat ook dat er discussie ontstaat over de echtheid van een eigenhandig testament. Er kan bv. discussie ontstaan over het feit of het daadwerkelijk het geschrift van de overledene is en of de overledene nog wel gezond van geest was toen hij het testament opmaakte. Bovendien kan er discussie zijn over wat de overledene nu precies bedoeld had met de omschrijving in het testament. Het risico dat men zou beweren dat je niet meer bij je volle verstand was op het moment dat je het eigenhandig testament opgemaakt had, kan je opvangen door een doktersattest bij je testament te voegen. Het risico op verlies en vernietiging kan je oplossen door je testament te laten registreren.

Het eigenhandig testament kan volledig kosteloos opgesteld worden. De registratie bij het CRT kost € 25, plus eventueel kosten die de notaris aanrekent.

Notarieel testament

Het notarieel testament komt wellicht het vaakst voor. Hierbij dicteerde je je testament aan de notaris in het bijzijn van een tweede notaris of van twee getuigen. Vanaf 1 september 2020 moet de notaris een testament opstellen op basis van de werkelijke wil van de cliënt. Het verplicht dicteren van het testament door de cliënt wordt afgeschaft.

Een notarieel testament is een officiële akte en wordt altijd geregistreerd bij het CRT. Het voordeel van een notarieel testament bestaat erin dat de notaris de persoon die het testament opstelt bijstaat bij de opmaak met de juiste technische en juridische formulering zodat er later geen discussie ontstaat bij de erfgenamen naar aanleiding van de uitvoering van het testament.

Ook is het veel moeilijker om een notarieel testament nietig te laten verklaren, omdat de notaris instaat voor de juistheid van de vermeldingen.

Het nadeel is dat dit soort testament uiteraard duurder is. Hier moet je rekening houden met een kostprijs voor de opmaak, de registratie en het ereloon van de notaris van in totaal ongeveer € 300 tot € 500, naargelang van de moeilijkheidsgraad van het testament.

Internationaal testament

Deze formule is minder gekend en wordt in de praktijk niet vaak toegepast. Ook in dit geval is de tussenkomst van een notaris vereist. Het internationaal testament kan door de erflater opgemaakt worden, maar mag ook door iemand anders opgesteld worden. Het testament hoeft niet met de hand geschreven te zijn. Het internationaal testament wordt aan de notaris aangeboden en hij maakt hiervan een verklaring op.

De reservataire erfgenamen

Het testament is het perfecte middel om af te wijken van het wettelijk erfrecht of om de wettelijke bepalingen bij te sturen. Wie gehuwd is en kinderen heeft, kan zich vaak verzoenen met de bepalingen van het wettelijk erfrecht. Samenwonende partners zonder kinderen, nieuw samengestelde gezinnen of alleenstaanden doen vaak een beroep op het testament omdat ze de vererving van hun nalatenschap zelf in handen willen nemen.

Je mag echter niet naar eigen goeddunken met een testament je volledige nalatenschap verdelen. Je bent verplicht om rekening te houden met het beschermde erfdeel van een aantal erfgenamen, de reservataire erfgenamen genoemd. Dankzij het gewaarborgd erfrecht is het in principe onmogelijk om je huwelijkspartner of je kinderen volledig te onterven. De reserve voor de kinderen bedraagt de helft van je nalatenschap en die van de huwelijkspartner is gelijk aan het vruchtgebruik op de helft van de totale nalatenschap, met als absolute minimum het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel.

De reserve is een wettelijk minimum dat gegarandeerd wordt aan de naaste erfgenamen. Wat in de nalatenschap overblijft na aftrek van de reserve, noemt men het beschikbare gedeelte, en dat kan in een testament vrij verdeeld worden.