Barometer van politieke risico’s in Europa in 2019

Ondanks de relatief bescheiden politieke agenda in Europa, zullen de dreigingen en spanningen van de voorbije vijf jaar waarschijnlijk een verstorend en economisch ingrijpend effect hebben in 2019. De toekomst van de Europese politiek – en dus haar economie – is moeilijk te voorspellen.

Daarom maakte Michael Browne, Portfolio Manager bij Martin Currie (een dochterbedrijf van Legg Mason) een barometer van de politieke risico’s in Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Griekenland, Polen, Hongarije, Portugal, de Europese Unie en Ierland.

De macromatrix van Martin Currie is sinds het najaar van 2018 heel pessimistisch. De politieke spanningen komen niet uit de lucht vallen, aangezien Europa zich niet volledig heeft hersteld sinds 2008. De omvang en het blijvende karakter van de politieke verandering luiden nu een nieuw tijdperk in. De radicale aard van een populistische, nationalistische, socialistische en protectionistische politieke klasse die de neus aan het venster steekt, is zeer verontrustend voor zowel beleggers als bedrijven.

Duitsland – Risico voor de Europese stabiliteit: 5

Nu er een opvolgster gekozen is voor Angela Merkel, is haar politieke carrière bijna afgelopen. Ze nam ontslag als partijleider, maar ze zal proberen om haar termijn als bondskanselier uit te zitten. Er komt een nieuw bestuur, waarschijnlijk sneller dan verwacht, en zoals in vier van de vijf gevallen waarin dit gebeurde, deed de kanselier haar termijn niet uit. Haar opvolgster, Annegret KrampKarrenbauer, wordt algemeen beschouwd als Merkel 2.0. Intussen wordt er geen expansief fiscaal beleid gevoerd om de snel vertragende economie te ondersteunen. Een zwakke eerste helft van het jaar zou, in combinatie met de winst voor het rechtse Alternative für Deutschland (AFD) bij de Europese verkiezingen in mei, de aanzet kunnen zijn voor een zeer moeilijke tweede helft van het jaar.

Frankrijk – Risico voor de Europese stabiliteit: 2

De schijnbaar onwankelbare machtspositie van president Emmanuel Macron werd onderuitgehaald door de ‘Gilets Jaunes’, het collectieve straatprotest dat Frankrijk zes weekends vóór Kerstmis tot stilstand bracht. De gele hesjes waren aanvankelijk gekant tegen een grote stijging van de taksen op diesel om de overgang van het land naar hernieuwbare energiebronnen te betalen, en richtten daarna hun pijlen ook op het nationalistische, protectionistische beleid dat verdedigd wordt door het Rassemblement National (het voormalige Front National). De zwakte van de En Marche-beweging van Macron is altijd al het gebrek aan organisatiestructuur geweest. Is de Franse economie in 2019 zo zwak als we denken, dan zal Macrons leiderschap niet onderuitgehaald worden maar wel verder onder druk komen te staan. Een geschil met het VK na de brexit zou wel eens een voordeel kunnen blijken.

Italië – Risico voor de Europese stabiliteit 8

De instabiliteit van de huidige regering werd in recente peilingen onderstreept door het succes van de Lega-partij (rechtervleugel), die beter scoort dan de coalitiepartner van de 5-sterrenbeweging (linkervleugel). Algemeen wordt beschouwd dat de coalitie een slechte beurt gemaakt heeft in de begrotingsonderhandelingen met Europa en de stuggere houding tegenover Europa vormt net de grootste aantrekkingskracht van het anti-Europese Lega. De kans is heel groot dat er dit jaar verkiezingen komen, maar de economie, die momenteel duidelijk in recessie verkeert, heeft misschien wel een bladzijde omgedraaid nu het kleine pakket met belastingverlagingen aanslaat. Een recessie in heel Europa zou de Italiaanse banken in een lastig parket kunnen brengen, het  begrotingstekort doen toenemen en de schuldquote boven 130 % doen uitstijgen. Deze situatie kan niet te lang aanhouden zonder dat de Europese Unie (EU) zich genoodzaakt voelt om op te treden. Dat zou in slechte aarde vallen bij de kiezer, zowel in Italië als in Europa. De toestand is bijzonder onstabiel en kan kritiek worden.

Spanje – Risico voor de Europese stabiliteit: 2

Met de verkiezingen na Pasen in het verschiet is Spanje opnieuw vertrokken voor een periode van onzekerheid. De PP (centrumrechts) zal zetels kwijtspelen aan de PSOE (centrumlinks), maar links komt waarschijnlijk niet aan een meerderheid en zal moeten besturen met een van de regionale partijen. Podemos, de gesel van het establishment ter linkerzijde, verliest terrein maar doet nog altijd mee. Aan de andere kant is het best mogelijk dat centrumrechts met de steun van de nieuwe rechtse populistische partij Vox aan een nipte meerderheid zou geraken. Vrijwel elk resultaat is mogelijk. De recente enorme stijging van het minimumloon zou er kunnen op wijzen dat bedrijven er bekaaid van zullen afkomen onder een nieuwe regering. De economie vertraagt, maar niet zo snel als in Italië, en spanje en Portugal blijken een veel minder groot risico te vormen dan in het voorbije decennium.

VK – Risico voor de Europese stabiliteit: 10

De brexit lijkt alle betrokken partijen op een theatrale manier naar de afgrond te brengen. Wat kunnen we over het VK met enige zekerheid vertellen? Wordt het een ‘no deal’ brexit of valt er toch een of ander akkoord uit de bus? Overleven Labour en de conservatieven dit of ontstaat er een nieuwe centrumpartij? Komt er een tweede referendum of stevenen we af op algemene verkiezingen? Zou het kunnen uitdraaien op een Ierse crisis? De tweede grootste economie van Europa zet misschien een punt achter 50 jaar Europese geschiedenis, met ontwrichtende gevolgen voor zichzelf en andere landen. Zal de Bank of England gedwongen worden om haar rente te verhogen vanwege de inflatoire gevolgen van een zwak pond of zal ze de rente verlagen als gevolg van een brexit/Europese recessie? De economie deed het sinds 2016 veel beter dan iedereen dacht, maar het risico is groot, net als de onzekerheid.