Indexen en grafieken: Wat en hoe en wat doe je ermee ?

De naam index stamt, zoals zovele moeilijke woorden, uit het Latijn: daar was het een aanwijzer en ook de wijsvinger, die ook dient om te wijzen ( zelfs al is het soms onbeleefd … ).

Bij een boek is de index niet meer of minder dan de inhoudsopgave. Bij de meeste mensen refereert  index naar de consumptie-index: een belangrijke aanwijzer die ons loon, ons pensioen , de levensduurte en nog veel meer beheerst.

In de financiële wereld is er een overvloed aan indexen waaraan soms eigenschappen worden toegeschreven die die dingen eigenlijk niet hebben. Op een paar minuten tijd vond ik er zo meer dan 100 verschillende waarvan er dan nog een reeks omgerekend worden in verschillende munten. Je hebt er van elke regio en zelfs subregio, van elke grondstof en noem maar op. Bovendien zijn er dan nog maatschappijen die het nodig vinden om een eigen index samen te stellen of zijn er fondsbeheerders die er een eigen afwijking willen aan toevoegen om hun benchmark te bepalen ( = 40 % van index A + 40 % van index B + 20 % van index C ). Vind je het nog niet genoeg, dan weerhoudt niemand er jou van een index te maken van jouw portfolio…

Om dan zo eindelijk te komen tot de essentie van een beursindex: een gewogen gemiddelde van een aantal aandelen ( of fondsen ). Dat betekent wel dat de aandelen ( of fondsen ) de index bepalen en niet dat de index de aandelen bepaalt. De index volgt dus rigoureus die aandelen of die fondsen waaruit hij is samengesteld. Aan een grafiek van een index kan men dus een trend ontwaren maar geen trend voorspellen.

In Belgenland is de meest bekende aandelenindex waarschijnlijk wel de Bel20. Alhoewel de Dow Jones of de Eurostoxx50 ook wel bij velen een bel zal doen rinkelen.

Ik ga ze niet allemaal uitleggen maar de Bel20 bijvoorbeeld is samengesteld uit maximaal 20 ( het kunnen er minder zijn ) Belgische ondernemingen ( genoteerd op Euronext ) met voldoende totale marktkapitalisatie waarbij er ook gekeken wordt of er voldoende vrije marktkapitalisatie ( = verspreid onder het publiek ) is. De samenstelling kan wijzigen en zo kunnen ook de eigenschappen ( of deze die er aan toegedicht worden ) gaan wijzigen. Voor de bankencrisis bestond de Bel20 bijvoorbeeld uit bijna uitsluitend financiële ondernemingen en toen werd er regelmatig gesteld dat onze index een voorlopende ( die voorspelt … ) indicator was. Maar ook met die eigenschap had niemand zien aankomen wat er kwam en heeft de bankencrisis lelijk huis gehouden in de Bel20. Dus niks indicator meer…

Om te zien hoe relatief een index is, hoef je zelfs niet zo heel ver te gaan. Eens in Nederland spreekt men alleen nog maar over de AEX en vindt men de Bel20 eerder een speeltje van 20 kleine bedrijfjes. De Nederlandse index is immers gestoffeerd met ondernemingen die ook op wereldvlak belangrijk zijn ( Shell, Philips, KLM, Heineken, AKZO, Unilever om er maar enkele te noemen ) en die volgens de Nederlanders dus een veel beter zicht geeft op de wereldeconomie.  Of je er dan ook meer mee kunt, is nog maar de vraag.

Verwacht van een index dus niet meer dan er inzit en voorspellen gaat hij dus zeker niet doen. Alhoewel, op dat voorspellen kom ik later nog terug.

Probeer maar eens te voorspellen wat het goud gaat doen:  Als dat al moest kunnen !

Dat de koers van de CHF ondersteund wordt, dat zie je hier duidelijk. Je hoeft daar echter geen grafiek voor te hebben: je leest het in elke krant.

Die grafieken, die meestal gebruikt worden om aan te tonen hoe sterk een fonds stijgt, zijn echter ook vrij gevaarlijk want ze kunnen met een kleine moeite gemanipuleerd worden. Je hoeft daarom nog geen valse historieken te gebruiken: gewoon de begindatum of de einddatum een beetje wijzigen en je krijgt een heel andere perceptie.

Je zou zo zelfs gaan geloven dat de BEL20 reeds geruime tijd aan ’t stijgen is… 

Op basis van deze grafiek wordt de perceptie waarschijnlijk al enigszins anders

Als je dus een beslissing wil nemen op basis van een grafiek, maak dan zeker je eigen grafiek en vertrouw niet op die “schitterend opgaande” grafiek in de folder.

Waarvoor kan je die indexgrafieken dan wel gebruiken ?

Wel, als je een aantal grafieken met elkaar wil vergelijken dan kan het interessant zijn om die historieken in één grafiek samen te brengen. Maar een fonds vergelijken met een grafiek van één of andere index-grafiek is niet altijd eenvoudig. Een grafiek van een fonds vergelijken met de grafiek van hun benchmark is meestal nutteloos. De beheerders mogen die benchmark zelf kiezen en je zou dus al erg naïef zijn om dan een benchmark te kiezen die je niet kan verslaan. Ga je een fonds vergelijken met een zelf gekozen index dan is dat ook al niet evident omdat een fonds kan evolueren onder invloed van verschillende factoren: de soort aandelen en de invloed van een eventuele afdekking van een bepaalde munt. Al die invloeden samenbrengen is niet zo evident. Een voorbeeld: op een bepaald moment was volgens de beheerder het fonds Carmignac Patrimoine volledig afgedekt tegen de EUR en dat bleek ook wel uit de vergelijking van de grafieken. Je weet echter nooit juist hoe en waar het begint en waar het eindigt.  Veel werk voor weinig harde of bruikbare resultaten.

De fondsenindexen MSCI in EUR en in USD

Alleen het verschil tussen de beide MSCI-indexen.

Carmignac Patrimoine en Carmignac Investissement vergeleken met de EUROSTOXX50: de afwijking kan te wijten zijn aan een betere performance of een afdekking tegen de EUR of beiden ?

Ik heb ooit ook een cursus Technische analyse van aandelen gevolgd:  aan de hand van koersgrafieken via begrippen als ondergrens en bovengrens, uitbraak en doorbraak, vlag, hoofd en schouder proberen deze analisten de toekomstige bewegingen te voorzien. Misschien had ik op voorhand al te veel vooroordelen, want ik heb het altijd veel  gemakkelijker gevonden om het achteraf op die manier uit te leggen ( en achteraf blijkt alles te kloppen ). Op voorhand lijkt het veel moeilijker.

En dan om af te sluiten die voorspellende eigenschappen van grafieken:  velen zijn op zoek geweest naar mogelijkheden om de toekomst te kennen. Weinig historieken zijn echter totaal vrij van speculatie en zo totaal onbruikbaar omdat ze daardoor een vertekend beeld geven: men zou de economische activiteit immers perfect zien evolueren aan de hand van de vraag naar bijvoorbeeld petroleum of koper. Maar iedereen weet ook dat er in die markten heel wat “speculatie-ruis” ingecalculeerd zit.

Zo kwam men op een bepaald moment tot de Baltic Dry Index: geen index van één of andere frisdrank maar een aanduiding van de vrachtprijs voor het internationaal vervoer van bulkgoederen . Er is immers niemand die plaats gaat reserveren in een schip als hij geen goederen te vervoeren heeft .  Er is echter gebleken dat deze index – alhoewel misschien duidelijk de economische activiteit tonende – weinig voorspellingskracht heeft.  Als iedereen weet dat de economie op apegaaien ligt, dan zit deze index ook op een dieptepunt.

Indexen om te voorspellen: geen goed idee ! Een geschreven handleiding voor het gebruik van een glazen bol is in voorbereiding…