2% en 2 graden

In 1980 verklaarde Karl Otto Pöhl, de toenmalige president van de Bundesbank: “Inflatie is als tandpasta: eenmaal uit de tube krijg je hem er niet meer terug in”.

Veertig jaar later, waarvan tien jaar met vergeefse pogingen om de inflatiedoelstelling van 2% voor de eurozone te halen, lijken deze woorden achterhaald. Want ondanks een groot arsenaal van maatregelen – verlaging van de beleidsrente tot onder nul, enorme balansvergroting van de ECB door het opkopen van obligaties, herfinancieringsoperaties van banken – lijkt de invloed van de centrale bank op de inflatie nagenoeg nihil. Vergrijzing, geringe productiviteitsstijgingen, te grote concurrentiedruk doordat zombiebedrijven in leven blijven dankzij de lage rente … de structurele factoren wegen gewoonweg te zwaar.

En toch is dat een uitdaging die Christine Lagarde is aangegaan toen ze het stokje overnam van Mario Draghi. Alsof deze opgave nog niet zwaar genoeg was, voegt de nieuwe ECB-voorzitter er een uitdaging aan toe: de strijd tegen de klimaatverandering, “below but close to two degrees”, zoals een centrale bankier zou zeggen.

Tijdens haar persconferentie van 23 januari 2020 liet de ECB-voorzitter weten dat haar mandaat in het teken zal staan van deze twee zwaartepunten.

Allereerst gaat ze zich wijden aan een strategische herziening van het ECB-beleid. Een manier om te zeggen dat de besluiten die de centrale bank sinds de crisis van 2008 genomen heeft, maar ook de gevolgen ervan voor de economie, tegen het licht moeten worden gehouden, ongeacht of deze nu positief waren of ongewenste effecten hadden. De exercitie zal geen enkel taboe uit de weg gaan en gepaard gaan met een gedachtewisseling over milieuaspecten en het klimaat, maar ook de biodiversiteit, een thema waarmee de financiële sector – zelfs de meest vooruitstrevende instellingen – zich vooralsnog niet echt bezighoudt.

Zodra deze audit voltooid is, in principe vóór eind 2020, staan ons mogelijk structurele veranderingen te wachten zegt LFDE. Zo is het niet denkbeeldig dat de instrumenten voor het meten van de inflatie worden herzien, dat de inflatiedoelstelling wordt bijgesteld, of dat het klimaatvraagstuk onderdeel wordt van het ECB-beleid, want het klimaat heeft hoe dan ook een effect op de inflatie, met name via de landbouw-, energie- en huisvestingskosten. Dat zou een merkwaardige situatie opleveren, want we zouden proberen de stijging van de temperaturen – en de sociale onrust – tegen te gaan, maar tegelijkertijd de stijging van de prijzen proberen in de hand te werken.

“Klimaatverandering is als tandpasta: eenmaal uit de tube krijg je hem er niet meer terug in”. Laten we hopen dat deze nieuwe stelregel niet wordt opgenomen in het repertorium van de centrale banken – en dat de instelling monetair beleid weet te combineren met klimaatbeleid door 2% inflatie te bewerkstelligen en tevens bij te dragen aan het beperken van de klimaatverandering tot 2 graden Celsius. Krijgen we na Super Mario nu Green Lady of Christine Lagaffe?