Hoe reageren de markten op de spanningen in het Midden-Oosten?

De relatie tussen Iran en de Verenigde Staten gaat van kwaad naar erger. Daardoor groeit de vrees voor een grootschalig conflict in een toch al instabiele regio. Die kende en kent tal van strubbelingen, van religieuze, etnische of strategische aard, maar de gerichte uitschakeling van een Iraanse generaal in Irak doet het doembeeld opduiken van een directe confrontatie tussen grootste militaire macht ter wereld en de Islamitische Republiek.

Iran

Dat het tot een openlijke clash tussen Iran en de Verenigde Staten komt, lijkt echter onwaarschijnlijk. Daarvoor zijn de krachtsverschillen te groot: na jaren van embargo’s en economische sancties beschikt het Iraanse regime in vergelijking met Uncle Sam slechts over een relatief zwak en verouderd leger zegt lfde. Bovendien heeft Donald Trump zich uitdrukkelijk tot doel gesteld de Amerikaanse soldaten terug naar huis te halen. Trump zou trouwens alleen staan en wellicht niet op steun van de VN of de NAVO kunnen rekenen. Ook dat maakt een gewapend conflict minder waarschijnlijk. En tot slot zijn de Verenigde Staten dankzij de opkomst van schalieolie niet alleen zelfvoorzienend, maar zelfs een netto-exporteur van aardolie geworden. Het strategische, politieke en economische belang van een militair optreden lijkt dan ook beperkt.

Het lijkt dus een weinig geloofwaardig scenario, maar beide kemphanen zijn dermate onvoorspelbaar dat het niet volledig kan worden uitgesloten. Daarom staan we even stil bij de economische en financiële gevolgen van een eventueel conflict.

Financiële Gevolgen

Het meest directe gevolg is wellicht een forse stijging van de olieprijs, gecombineerd met een groeiende vraag naar veilige activa, in de eerste plaats goud. Naar schatting een vijfde van de wereldwijde olie-export passeert langs de Straat van Hormuz. Van de Chinese import is dat zelfs 41%. Een blokkering van die zee-engte zou de inflatie bruusk aanwakkeren. Maar de schok zou ongetwijfeld minder groot zijn dan vroeger het geval zou zijn geweest. De gevolgen van een eventuele aanbodvermindering zouden namelijk getemperd worden door de flexibiliteit van de winning van schalieolie. De productie daarvan in de VS biedt een dubbel voordeel: ze kan met beperkte investeringen snel worden opgevoerd. Daarnaast kan duurdere olie op milieugebied een zegen zijn: het kan de energietransitie versnellen door hernieuwbare energie economisch aantrekkelijker te maken.

Energie en de Financiële Sector

Bedrijven uit de regio, die voor het merendeel actief zijn in energie en de financiële sector, zouden op de beurs mogelijk een zware prijs betalen. Wereldwijd vormen zij echter slechts een piepkleine minderheid van de grote ondernemingen: behalve SAUDI ARAMCO, de Saoedische oliemaatschappij die enkele maanden geleden naar de beurs trok, staat geen enkel beursgenoteerd bedrijf uit de regio qua omzet in de wereldwijde top 250.

Tot slot zijn er mogelijk ook gevolgen voor het ondernemers- en consumentenvertrouwen. De grootste slachtoffers zouden dan ook de economie en de waardering van financiële activa kunnen zijn. Centrale banken en overheden zouden een schok van die omvang echter opvangen met hun arsenaal van monetaire en begrotingsmaatregelen.

De toestand lijkt weliswaar kwetsbaar, maar we moeten rationeel blijven. Dat is ook hoe de markten op de recente gebeurtenissen hebben gereageerd. De olieprijs is trouwens al teruggekeerd naar het niveau van voor de crisis.