9. Obligatiefondsen en rente

Kunnen obligatiefondsen ook dalen ? En onder welke omstandigheden ? Kunnen we hier mee rekening houden bij de selectie ? We bekijken dit even nader.

Basisprincipe

Als de rente stijgt, dalen de koersen van obligatiefondsen.

Als de rente daalt, stijgen de koersen van obligatiefondsen.

Huh, dat lijkt toch niet logisch, hoor ik je zeggen ? En toch is het zo.

Om dit te verklaren, moeten we even terug naar de individuele obligaties.

Stel dat op een dag je een obligatie op 5 jaar aan 4% te koop krijgt aangeboden. De dag nadien stijgt de rente naar 5% en je kan ook kiezen voor een andere obligatie van 5%. Welke obligatie kies je ? Het antwoord is vanzelfsprekend, nl. die van 5%.

Stel nu dat de verkoper van de eerste obligatie deze te koop aanbiedt aan 90% (dus voor 900 euro). De obligatie is nog altijd 1000 euro waard en keert dus nog altijd 4% (40 euro) per jaar uit. Het jaarrendement is dus 40/900*100 = 4,44%. Bovendien krijg je op het einde van de looptijd geen 900 maar 1000 euro terug. Of 100 euro winst, dit komt neer op 2,22% extra per jaar. Het rendement is dus gestegen naar 6,66%. Aan een koers van 90% kies je dus voor de eerste obligatie.

Conclusie: De prijs van obligaties op de secundaire markt is een zaak van vraag en aanbod. Als de rente stijgt, zal de verkoper van een oude obligatie zijn prijs moeten laten zakken, om die nog verkocht te krijgen. Obligatiefondsen moeten die koersdalingen ook doorrekenen in hun koers en dus ook dalen.

Rentegevoeligheid

De mate waarin obligatiefondsen stijgen of dalen bij een verandering van de rente, heet de rentegevoeligheid. Die rentegevoeligheid is o.a. afhankelijk van de gemiddelde looptijd van de obligaties in het fonds. De rentegevoeligheid wordt uitgedrukt in een getal, de duration van een fonds. Ik ga jullie niet vermoeien met de details hoe dit getal wordt berekend, maar je vindt het terug op de portefeuille tab van een fonds, zoals in dit voorbeeld. Lage getallen (pakweg <4) duiden op een lage rentegevoeligheid.

Je zal dit getal niet bij ieder fonds terugvinden. Een andere indicatie van de rentegevoeligheid vind je terug in de Morningstar Style Box op dezelfde pagina, met een indicatie van laag, middel en hoog.

Wat kan je daar nu mee doen ?

Als de rente laag staat, dan zal bij een stijgende rente de koers van obligatiefondsen dalen. Met een fonds met een lage duration zal je hier minder last van hebben. Als de rente hoog staat ben je best af met een fonds met een hoge duration. Bij een dalende rente, zal de stijging van het fonds immers veel sterker zijn.

De beste fondsbeheerders passen de duration van hun fonds op het juiste moment aan, zodat je je daar geen zorgen moet om maken.

Instinker: Sinds 2007-2008 zijn de rentes in de Westerse wereld gezakt naar een historisch laag niveau. Vooral fondsen met een hoge duration hebben hierdoor enkele grote koersstijgingen gekend. Wie zijn fondsselecties baseert op rendementen uit het verleden, zal vooral bij die fondsen belanden. Terwijl net die het meest zullen dalen als de rente terug stijgt. Wanneer dit zal gebeuren, weet echter niemand.

Kredietkwaliteit

De koersen van obligaties kunnen ook dalen indien de kredietwaardigheid van de uitgevende bedrijven daalt. Op de portefeuille tab, zien we een verdeling naar kredietkwaliteit, gaande van AAA(uitstekend), over BBB(aanvaardbaar) tot B(zeer twijfelachtig) en nog lager. In momenten van crisis zullen portefeuilles met een lage kredietkwaliteit ook getroffen worden door een daling.

De markt

Een laatste reden waarom obligatiefondsen kunnen stijgen en dalen, zijn de acties van andere beleggers. In tijden van crisis vlucht iedereen van aandelen naar veilige obligaties, waardoor obligaties stijgen. Als de goede tijden terug aanbreken, zien we het omgekeerde.

Conclusie

Momenteel staan veel obligatiefondsen op relatief hoge koersen. De rentes zijn immers heel laag en veel bange beleggers zijn gaan schuilen in obligaties.

Is dit nu een reden om op dit ogenblik niet in obligatiefondsen te stappen ? Ik denk het niet, maar we moeten wel voorzichtig zijn. We beleggen met mate, en bij voorkeur met zo laag mogelijke duration. En we houden voldoende cash over voor opportuniteiten in de toekomst.

Ik hoor jullie al vragen: mooie theorie, maar waar vinden we nu informatie over interessante obligatiefondsen ? We bekijken dit in het volgende artikel.